Wonen ván het Landschap

Voor de “Ontwerpprijsvraag Biobased en Natuurinclusief Bouwen Oirschot” werden wij samen met vier andere teams uit ruim 40 inzendingen geselecteerd om een visie te ontwikkelen op biobased gebiedsontwikkeling op de locatie De Kemmer-Eindhovensedijk in Oirschot. Het is de bedoeling dat daar komende 10-15 jaar een woonwijk van ruim 400 woningen gerealiseerd gaat worden. Voor deze opgave zochten we de samenwerking op met de specialisten van OAK consultants, de architecten van Studio Architectuur Maken en de uitvoeringskennis van EcopPLUS Bouw

In onze visie “Wonen ván het landschap” zetten we in op een gelaagd woonlandschap, waarbij we bewust overstappen van monoculturen naar multifunctionele landschappen. Een landschap waarin we de schaarse grond in Nederland met elkaar delen. Waar gewoond, geproduceerd en gerecreëerd wordt en waarin ook planten en dieren kunnen floreren. We zien een leefomgeving voor ons waar men woont in huizen gemaakt van materialen die groeien in de eigen achtertuin.

Bodem en water als ruimtelijke drager

De ondergrond vormt de basis  voor de nieuwe woonwijk, zowel voor de toe te passen bouwmaterialen als in architectuurstijl en stedenbouwkundige opzet. We integreren de thema’s biobased en natuurinclusiviteit op gebiedsniveau en zien de ondergrond en het watersysteem als dragers van de nieuwe wijk. Hiermee genereren we een grotere impact: we voegen nieuwe ecotopen toe aan het systeem in plaats van enkel bestaande ecotopen te ondersteunen en maken het gebied aantrekkelijk voor een groter aantal soorten. Dit doen we onder meer door het reliëf in het landschap te versterken: we brengen een gradiënt aan van nat naar droog, omdat juist op dergelijke gradiënten veel soorten kunnen floreren en de biodiversiteit het hoogst is. Daarnaast benutten we de bestaande (voor de Kempen kenmerkende) laanstructuren voor de ontsluiting van de woonwijk. Zij vormen de basis voor een casco van beplantingsstructuren, geïnspireerd op het historische landschap.

Drie aantrekkelijke biobased woonlandschappen

Afhankelijk van ondergrond en ecosysteem kleuren we elke kamer in het casco met een eigen vorm van productie en een eigen stedenbouwkundig concept. Zo ontstaat een afwisseling van leefomgevingen gekoppeld aan productie.

De Vlasakkers
Op de vlasakkers wordt vlas geproduceerd voor onder meer marmoleumvloeren en duurzame verf. De kruidenrijke akkers, zeldzaam in Nederland, zijn jaarrond interessant voor mens en dier: in bloei gonst het van de insecten en zeldzame akkervogels en in het najaar en de winter leveren zaaddozen en oogstbalen voeding én een interessant beeld op. Door gebruik te maken van wisselteelt blijven productie, bodem en ecologie in balans. De woningen zijn centraal gelegen in de akker en liggen rond een centraal plein. Elke woning heeft een uniek uitzicht over de akker.

De Natte Kamers
In de natte kamers worden natte gewassen gekweekt, die onder meer gebruikt worden voor isolatie. Deze natte gewassen hebben ook een belangrijke rol in het watersysteem: ze zuiver het kanaalwater en zorgen voor beschutte plekken in het verder open aquatisch milieu van het kanaal. De woningen liggen in lijn met elkaar en prikken zo de rietvelden in. Deze worden ontsloten door vlonders.

Het Transformatiebos
Het transformatiebos houdt het midden tussen een productiebos en een natuurlijk bos. We passen rijen van verschillende soorten bomen toe, in groepen en passend in het lokale ecosysteem. Zoals populier en els in half natte gebieden en berk, douglas, fijnspar en zomereik in droge gebieden. De bomen hebben wisselende omlooptijden en dit benutten we om het bos kunstmatig te verjongen en over tijd een gelaagdheid te creëren. Hierdoor ontstaat een interessant landschap waaromheen de woningen gesitueerd liggen als een soort hof: binnen in de hof ligt het bos waar mensen vanuit hun woonkamer en slaapkamer op uitkijken, waarin de kinderen kunnen spelen en tal van dieren huizen.

Klimaatadaptief en natuurinclusief

Met “Wonen ván het Landschap” schetsen we drie gelukkige leefomgevingen die elk een ecotoop vormen. Elke ecotoop heeft een andere rol: het bos huisvest diverse vogels en zoogdieren, terwijl op de vlasakkers druk wordt gefoerageerd. Gezamenlijk maken ze onderdeel uit van het grotere ecosysteem. De drie woonlandschappen zijn door hun opzet veerkrachtig en klimaatadaptief. Er is voldoende ruimte om extreme neerslag te bufferen en infiltreren in de zandige ondergrond. Het casco van bomen en het transformatiebos zorgen voor een schaduwrijke woonomgeving in de zomer die tegelijkertijd volop zon doorlaat in de winter. Hierdoor minimaliseren we het stedelijk hitte eiland effect en door de beschutte ligging van openbare ruimtes zorgen we voor een aangenaam microklimaat voor mens en dier.

Tot slot

Onze visie werd niet door de jury geselecteerd voor de laatste ronde maar met trots dragen wij deze visie uit. Het is een goed voorbeeld van hoe wij als OD205 stedenbouw en landschap integreren om zo te komen tot een levendig landschap en een gelukkige leefomgeving.