Woonzorgchallenge Beresteinlaan: van gebouw naar gemeenschap
Samen sta je sterker, vertelt het bekend gezegde ons. Toch gaat samenkomen voor veel mensen niet zomaar vanzelf. Denk aan ouderen die minder mobiel zijn, of jongeren die begeleid wonen. Hoe kun je er dan toch voor zorgen dat ook zij zichzelf én anderen kunnen helpen om meer zelfredzaam te zijn? Over die vraag dachten we na in de Woonzorgchallenge Beresteinlaan.
Als een van de twee geselecteerde teams maakten we twee maanden deel uit van deze ontwerpwedstrijd. De competitie werd uitgeschreven door het College van Rijksadviseurs, woningcorporatie Staedion, de gemeente Den Haag en zorgaanbieder Middin. De wedstrijd concentreerde zich op de vraag hoe in en rond de Beresteinflat in Den Haag bewoners met een verstandelijke beperking, senioren en buurtbewoners elkaar kunnen versterken in hun woonomgeving. Voor deze wedstrijd vormden we een team met zorgexpert Jan Alblas en architect Lous Hagg-Kleingeld van Bureau KleinVolk. Beiden staan zij bekend om hun grote maatschappelijke betrokkenheid en het belang dat zij -net als wij- hechten aan participatie.
Komen en gaan
In de Beresteinflat wonen cliënten van Middin en (veelal seniore) huurders van Staedion. Ruim 100 mensen, die allemaal enige vorm van ondersteuning of zorg ontvangen. Ze wonen onder één dak, maar ondanks dat eigenlijk gescheiden van elkaar. Hun woningen zijn in eigen delen van het gebouw, zonder natuurlijke verbindingen met elkaar. Iedereen regelt zijn eigen zaakjes, met als gevolg dat het soms een komen en gaan is van verschillende thuiszorgorganisaties, maaltijdservices en meer. Dat kon wat ons betreft efficiënter, effectiever en vooral: meer verbindend.
Op gelijke voet
Gevoed door gesprekken met bewoners en professionals in en rond de Beresteinflat, ontwikkelden we een concept voor een woonzorgcoöperatie. Bewoners en professionals werken hierin op flatniveau op gelijke voet samen aan het creëren van een omgeving die fysiek en daardoor ook sociaal uitnodigt tot betekenisvolle ontmoetingen en activiteiten. De kracht van bewoners om zichzelf en medebewoners te helpen, komt daardoor samen met de formele ondersteuning en zorg die de professionele organisaties in de flat bieden.
De thuisbasis van de coöperatie wordt het Ontzorgloket. Dit loket krijgt daarom in ons ontwerp ook een plek in het hart van de flat. Bemenst door bijvoorbeeld het wijkteam of roulerend vanuit de betrokken organisaties, kunnen bewoners hier terecht met hun vragen. Of het nu gaat om zorg of kleine reparaties in huis: het Ontzorgloket werkt als verbinder en bekijkt hoe individuele hulpvragen slim gecombineerd of op elkaar afgestemd kunnen worden. Door bijvoorbeeld de inkoop van zorg te bundelen, of bewoners die elkaar zouden kunnen helpen, in contact te brengen met elkaar.
Connectie met de wijk
Ook de fysieke omgeving in en rond de flat biedt veel kansen om bewoners en professionals dichter bij elkaar te brengen. Waar de voor- en achterkant van de flat nu nog een fysieke scheiding tussen de flatbewoners en de rest van de buurt vormt, zou een ruimte die beide zijden met elkaar verbindt het gebouw een herkenbaar hart geven. Hier komen de bewoners naar het Ontzorgloket, even koffiedrinken, sporten en deelnemen aan gezamenlijk georganiseerde activiteiten. De gedeelde tuin die naast de centrale ruimte ligt, zorgt voor connectie met de wijk. Ook kunnen bewoners hier plek vinden voor een moestuin, een gereedschapsschuurtje of om hun fiets te repareren. De galerijen op de eerste verdieping stelden we voor om te transformeren tot leefgalerijen, waar bewoners kleine terrasjes kunnen maken.
Op de begane grond stelden we voor om de leefruimtes van de verschillende woongroepen van de zorginstelling direct met elkaar te verbinden. Zo kunnen medewerkers gemakkelijker van de ene naar de andere groep gaan. De woningen krijgen allemaal een stukje buitenruimte die gekoppeld is aan de gedeelde tuin. Zodat het ook hier makkelijk wordt eens spontaan een praatje te maken. Meer groen rondom de flat, wandelpaden door de tuin en om de 200 meter zitplekken, maken het voor de bewoners van de flat niet alleen aantrekkelijk om in beweging te blijven maar nodigen ook uit tot spontane ontmoetingen.
Jury
Ondanks de waardering van de jury voor ons concept en de gedetailleerde uitwerking ervan, werd het andere team uiteindelijk als winnaar aangewezen. Wij kijken evengoed terug op een waardevol project, waarin we onze vakkennis als stedenbouwkundigen in konden zetten voor belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Door met onze ontwerpen samenwerking en ontmoetingen te ondersteunen, kan niet alleen zorg efficiënter worden georganiseerd, maar ontstaat ook een waardevolle en fijne leefomgeving. Met de kennis en ervaring die we bij de Beresteinflat hebben opgedaan, ligt er nu een basis voor een methodiek waar we ook op andere woonzorglocaties mee kunnen helpen.
