Twist & Turn, stadswijk aan het spoor
Stedelijk verdichten moet de komende jaren een belangrijke bijdrage leveren aan het wegwerken van het woningtekort in Nederland. Maar bouwen in de stad betekent vaak ook ontwikkelen op precaire locaties, met partijen die van inzicht verschillen, met drempels en conflicten. Hoe geef je dat een positieve draai? In Woerden kreeg OD205 precies dat gedaan, op de binnenstedelijke bouwlocatie Snellerpoort.
Snellerpoort is een locatie 'met een geschiedenis'. Het eerste masterplan voor dit braakliggende terrein aan de zuidkant van het spoor stamt uit 2008. Dat plan sneuvelt, net als daaropvolgende plannen. Die plannen zijn op twee punten eensgezind: de locatie gaat een toekomst tegemoet als woonwijk - en die wijk keert in alle plannen het spoor de rug toe.
Eind 2017 vraagt de gemeente Woerden OD205 om een visie op het gebied. Dat resulteert eind 2018 in een plan van OD205 dat omarmd wordt door de gemeenteraad. OD205 wist samen met de projectgroep van de gemeente de plannen voor Snellerpoort in beweging te krijgen door ánders tegen de opgave aan te kijken. Onder het motto ‘De voorkant van de overkant’ zorgde OD205 voor een draai in de hoofden van de betrokkenen.
Crux van het plan van OD205: Snellerpoort wordt geen monotoon woongebied, maar een stedelijke buurt, met functiemenging, een betrekkelijk hoge dichtheid, te ontwikkelen via geleidelijke groei. En: de bebouwing langs het spoor is straks niet de achterkant van die nieuwe stadswijk, maar vormt juist het gezicht van de wijk – dankzij een fraaie spoorlaan, een attractieve nieuwe stedelijke ruimte waarlangs gewoond en gewerkt wordt.
In 2019 werkt OD205 dit plan verder uit in de vorm van een inrichtingsplan voor de openbare ruimte en een stedenbouwkundig programma van eisen voor de bebouwing.
Het stedenbouwkundig plan voor Snellerpoort is van een ontwapenende eenvoud. OD205 ontwierp een stadsplattegrond die door de gemeente tot stand wordt gebracht. Hiermee borgt de gemeente de primaire ambitie en kwaliteit. De inrichting van de openbare ruimte wordt door de gemeente zelf ter hand genomen.
Uit de plattegrond ontstaat een tiental bouwblokken. Deze worden door private partijen ontwikkeld, en wel in het tempo dat gewenst wordt en volgend op de concrete vraag vanuit de woningmarkt. Een strategie van gecalculeerde sturing.
Op een oppervlakte van ruwweg 13,5 hectare is in het plan van OD205 ruimte voor 700 tot 800 woningen (van klassieke rijwoningen tot appartementen), een uitbreiding van het aanbod aan retail, ruimte voor voorzieningen en bedrijvigheid en een nieuwe waterstructuur. Het stadspark, de promenade en het winkelplein zijn in het plan drie exclusief voor voetgangers gereserveerde ruimtes die bij elkaar bijna twee hectare beslaan.
In het integrale ontwerp van OD205 krijgen alle ambities en uitgangspunten van de gemeente een plek. Zo zijn in de promenade de wensen samengebracht met betrekking tot mobiliteit (aantrekkelijke lv-verbindingen voor minder autogebruik), sociale aspecten (multifunctionele plekken voor spelen, bewegen en ontmoeten) en natuur en biodiversiteit (natuurvriendelijke oevers, het gebruik van halfverharding en het vergroten van de soortenrijkdom). Het ontwerp brengt deze aspecten bij elkaar in één overtuigend beeld, waarin het functionele aanwezig is, maar niet domineert.
Ruimtelijk-functioneel verheldert het plan van OD205 voor Snellerpoort de gehele zuidflank van Woerden. De eenvoudige gridstructuur van Snellerpoort maakt dat de wijk als een puzzelstuk op zijn plek valt en de aangrenzende buurten met elkaar en met het centrum verbindt. Daarbij is de noordzijde van Snellerpoort met veel aandacht op het spoor georiënteerd. De nieuwe provinciale weg krijgt hier de vorm van een spoorlaan - een stedelijke ruimte waarlangs gewoond en gewerkt wordt.
De spoorlaan is een cruciaal onderdeel van het ontwerp van OD205. De laan illustreert hoe een creatieve omgang met belemmeringen in de bestaande stad kan resulteren in het vlot trekken van ontwikkellocaties en in verdichten met behoud en uitbreiding van kwaliteit.
