De weg naar de toekomst

Het gebied aan de Nijmeegseweg in Arnhem wordt verdicht met circa 600 woningen. In een co-creatief proces met wijkbewoners en gemeente maakte OD205 een breed gedragen visie voor dit nieuwe woon- en leefgebied. Uitgewerkt tot stedenbouwkundig schetsontwerp (fase 1, zomer 2020/voorjaar 2021), pakt dit plan de barrièrewerking van de Nijmeegseweg aan en behoudt en versterkt de groene kwaliteiten van het plangebied. Deze verdichtingslocatie wordt een ‘tuinstad-allee’, natuurinclusief en klimaatadaptief. Inmiddels is het project aangekomen in fase 2 (vanaf september 2023). OD205 begeleidt hierin de vervolgplannen: het verleggen van de Nijmeegseweg en de bouw van de eerste 350 woningen.

De stad Arnhem heeft behoefte aan nieuwe woningen. Om aan die vraag naar nieuwbouw te voldoen wordt een gebied aan de Nijmeegseweg verdicht met circa 600 woningen. De Nijmeegseweg is de zuidelijke toegangsweg tot Arnhem en vormt in de wijk Malburgen een barrière tussen het oostelijke en het westelijke deel van de wijk. Tegelijkertijd biedt de weg ook kwaliteiten: bewoners van Malburgen hechten zeer aan het vele groen en de grote bomen van het huidige profiel.  

Luisteren en begrip verkrijgen 

In een eerdere poging deze verdichtingsopgave vorm te geven, voelden de wijkbewoners zich onvoldoende gehoord. Vanuit een ruime ervaring met participatieprocessen stelde OD205 een echt co-creatief ontwerptraject voor, met als vertrekpunt: luisteren en begrip verkrijgen.  

Met wijkbewoners en gemeente ontwikkelde OD205 een breed gedragen visie voor dit nieuwe woon- en leefgebied (fase 1, zomer 2020/voorjaar 2021). Centrale gedachte: het versmallen van de zuidelijke toegangsweg tot een oversteekbare 'tuinstad-allee', met aan weerszijden nieuwe bebouwing. OD205 ontwikkelde deze visie door tot een stedenbouwkundig schetsontwerp (zomer 2020/voorjaar 2021). In Fase 2 werkte OD205 dit schetsontwerp uit tot een ontwerp en een (beeld)kwaliteitsplan. 

Versterken en verbeteren 

Op verschillende schaalniveaus pakt het plan van OD205 de tweedeling in de wijk Malburgen aan en behoudt en versterkt de groene kwaliteiten van het gebied. Het eindresultaat is een natuurinclusief en klimaatadaptief woongebied dat de west- en oostzijde van Malburgen beter verbindt en een nieuw gezicht geeft. Bovenal bezorgt het plan aanwonenden en wijkbewoners betere langzaam verkeer verbindingen en een uitnodigende en veelzijdige groene openbare ruimte aan de Nijmeegseweg. 

Met de bewoners 

Met een breed samengestelde klankbordgroep van zo’n dertig wijkbewoners doorliep OD205 een gezamenlijk ontwerptraject aan de hand van vier heldere stappen: samen ontdekken, samen dromen, samen verbeelden en samen verbeteren. Elke stap ging van start met een thema-avond op locatie. Zo leerden bewoners en ontwerpers gezamenlijk het plangebied (opnieuw) kennen en werkten aan een gezamenlijke visie en een gedragen schetsontwerp. Het inzetten van creatieve werkmethoden was hierbij een belangrijk middel.  

Nauwe afstemming met de gemeente 

Parallel aan dit traject ging OD205 in gesprek met de gemeentelijke projectgroep. Niet alleen werd het masterplan getoetst aan programma’s en beleid, ook de complexiteit van de opgave - zeker op het gebied van verkeer - vroeg om nauwe afstemming met de gemeentelijke deskundigen. Hierbij kwam ook het strategische aspect van de opgave om de hoek kijken. Het door OD205 geïntroduceerde transitieproces - een langzame en stapsgewijze ontwikkeling van het gebied vanuit een sterke toekomstvisie op wonen, groen, openbare ruimte en verkeer – hielp om draagvlak aan kwaliteit te verbinden. 

Beleefbaar groen

Een belangrijk thema in het ontwerpproces in fase 2 was het groen langs de Nijmeegseweg. De laanachtige bomen van de huidige zijbermen worden door de bewoners zeer gewaardeerd. Daarom zette OD205 in op het voorkomen van een kaalslag bij de aanleg van het versmalde wegprofiel. Een deel van de bestaande populieren moet gekapt worden voor de aanleg van het nieuwe wegprofiel. Een ander deel van de bomen kan ook in de nieuwe situatie tot het einde van hun levensduur blijven staan. Rond deze bomen wordt bij het begin van de bouwwerkzaamheden al nieuwe bomen aan geplant op hun toekomstige locatie. Deze bomen kunnen dan al een aantal jaar groeien tot de pupulieren het einde van hun levenstuur bereiken. Zo blijft de omgeving groen. In de nieuwe situatie worden deze bomen bovendien bereikbaar voor de bewoners: het groen grenst nu direct aan woningen, in plaats van dat het in de middenberm van een hele drukke weg ligt. Kijkgroen wordt beleefgroen.

Zichtlijnen

Ook de heraanleg van de weg en de bouw van nieuwe woningen wordt in het ontwerp van OD205 gefaseerd aangepakt. Dit geeft de huidige bewoners de kans om stap voor stap mee te veranderen met hun (ingrijpend) vernieuwde woonomgeving. In de nieuwe inrichting wordt de Nijmeegseweg aan weerszijden omgeven door bebouwing. Die wordt zodanig gepositioneerd dat op allerlei plekken gemeenschappelijke groene hoven ontstaan en openbare 'pocket parcs'. Door te kiezen voor verscheidenheid in bouwvolumes en afwisseling met groen, ontwierp OD205 een omgeving met een heel divers beeld, grote diepte en zichtlijnen in het groen. Dankzij het versmalde wegprofiel kan een druk kruispunt plaatsmaken voor een park in Malburgen. Twee hogere gebouwen met opvallende architectuur die aan de beide kanten van het begin van de Nijmeegseweg komen te staan, symboliseren de rol van de wijk als entree tot Arnhem.