De Natuurproducerende Woonwijk

Hoogveen is zo’n ecosysteem dat nagenoeg uit Nederland verdween. De spaarzame fragmenten die behouden bleven zijn holle echo’s van ooit uitgestrekte hoogveensystemen.

De woningbouwopgave biedt een unieke kans om dit ecosysteem te herintroduceren en de (bio-)diversiteit te vergroten. Juist in woonwijken. Daar kunnen ideale omstandigheden worden gecreëerd om nieuw hoogveen te ontwikkelen, met zeldzame flora en fauna. Dat verrijkt het natuurlijk landschap en laat in het bebouwd gebied een nieuwe en unieke woon- en leefomgeving ontstaan: het hoogveenpark.

Voordelen voor de wijk en haar bewoners

Als ecosysteem heeft hoogveen de bebouwde omgeving veel te bieden. Hoogveen houdt grote hoeveelheden regenwater vast, boven het grondwaterpeil. Met zijn sponswerking kan veenmos (Sphagnum) tot 20 keer het eigen gewicht aan water opnemen. In gebieden met weinig infiltratiecapaciteit kan dit wateroverlast verminderen.

En: veenmos neemt tijdens het groeien veel CO2 uit de atmosfeer op.

Nabootsen van omstandigheden

Hoogveen groeit op plaatsen met een ondoordringbare bodemlaag, bijvoorbeeld klei, en vormt zich onder invloed van regenwater. Regenwater is arm aan nutriënten; weinig plantensoorten houden stand in zo’n voedselarm milieu.

Veenmos is een van de weinige plantensoorten die hier wel gedijt. Veenmos is zelfvoorzienend in zijn waterhuishouding - alleen afhankelijk van regenwater, niet van grondwater. Kussens van veenmos zuigen zich vol met regenwater; eenmaal verzadigd bestaan ze voor negentig procent uit water.

In nieuwbouwwijken kunnen de fysische omstandigheden voor hoogveen worden nagebootst - met een kunstmatige ondoordringbare laag die zorgt voor een scheiding van grond- en regenwater. Het gescheiden regenwatersysteem is het fundament voor een hoogveenpark: al het regenwater uit de wijk kan hierin worden opgevangen. Daarmee kan het hoogveen zich ontwikkelen, zelfs in periodes van droogte.

Het veenmos voor deze hoogveenparken komt van duurzaam gekweekt levend Sphagnum uit Schotse regeneratieprojecten. Binnen enkele maanden vormt dit zich tot een dicht mostapijt dat in de jaren daarna geleidelijk aan steeds dikkere pakketten veenmos vormt.

Vervolg

OD205 onderzoekt samen met experts welke stappen nodig zijn om hier de sprong te maken van concept naar realisatie en welke andere ecosystemen zich lenen voor herintroductie en gedijen in natuurproducerende woonwijken.